اقتدا به بلاهت 2
پیروان باب و بهاء از چه کسی پیروی می کنند؟ (بخش دوم: معرفی قصص العلما)
ادوارد براون شرق شناس و ایران شناس معروف انگلیسی که خود یکی از آگاهان تاریخ بابیت و مشکوک به جاسوسی و حتی تا حدودی مروج این فرقه می باشد [1]و برخی از کتب آنها را تصحیح و منتشر کرده است، قصص العلما را بهترین کتابی می داند که برای اطلاع از شرح حال روحانیون شیعی وجود دارد. به ویژه مطالب مربوط به شیخی ها و بابی ها را از اطلاعات گرانبهای این کتاب می داند که در کتاب های تذکره، بهتر از آن یافت نمی شود. براون در بخش دیگر از تاریخ ادبیاتش، قصص العلما را جزو کتاب هایی ذکر می کند که همواره مد نظرش بوده و بارها به آن مراجعه کرده و مطالعه آن را به مراتب آسان تر از روضات الجنات می داند. [2]
در قصص العلما تا حدود زیادی مسئله ایجاد فرقه بابیت از ظهور نظرات عجیب شیخ احمد احسائی و شاگردش سید کاظم رشتی و سید علی محمد باب شیرازی و بعد از او حاجی محمد کریم خان و غیره ریشه یابی و با نثری شیرین، دقیق و البته علمائی توصیف شده است.
به نظر نگارنده برگ برنده قصص العلما همانطور که از نام آن نیز بر می آید در همین روش روایت تاریخ عالمان شیعه با صورتی قصه مانند و صمیمی است. اشاره به زندگی خصوصی علما و روش زندگی و علم آموزی و دانش اندوزی آنان همراه با نظرات علمی و فقهی و کلامی و فلسفی ویژه آنان در بستر وقایع اجتماعی و همراه با نقد منصفانه از ویژگی های این کتاب است که آن را نادر و استثنائی نموده است. شخص خواننده با خواندن این کتاب در عین کسب علم ودانش و تقویت نیروی ایمان و تقوا در اثر مرور زندگی علمای بزرگ و پرهیزگار، دچار ملال نمی شود و راه و رسم زندگی صحیح و راه های شناخت انحرافات احتمالی و مقابله با آنها را به صورت عینی و مصداقی می آموزد. [3]
این کتاب همچنین سند مهم و معتبری است بر آزاد اندیشی علمای شیعه در طول تاریخ که چگونه با مخالفان خود با سعه صدر به گفتگو و تبادل نظر و مناظره می پرداختند و حتی با شخص گمراهی همچون سید علی محمد باب که کفر و ضلالت او واضح و روشن است بدون هیچ پیشداوری و یا فشار و آزاری به گفتگو می نشستند و صحبت هایش را می شنیدند و سپس در موردش قضاوت می کردند. البته باید اذعان داشت که سطح این مناظره بسیار پائین و سوالات مطرح شده در آن بسیار سخیف و سطحی است و علت آن همانا سطح پائین فکر و نظر باب بوده است که حتی از پس جوابگوئی آسان ترین سؤالات بر نیامده است. این مسئله خود از هوشمندی علماست زیرا اگر سوالات عمیق مطرح می شد زمینه برای مغالطه پردازی و پرت و پلا بافی باب و ایراد سخنان بی سر و ته او باز میشد و ممکن بود بعضا اذهان را مشوب نموده و مردم را از تشخیص بلاهت او و بی اساسی ادعای وی محروم سازد.
[1] - به عنوان نمونه مراجعه کنید به مقاله آقای حجت الله تدینی با عنوان (ادوارد براون در قامت یک مبلغ) در پایگاه تحلیلی-تبیینی برهان به نشانی زیر: http://borhan.ir/NSite/FullStory/News/?Id=3617
همچنین از همو، همانجا با عنوان (ادوارد براون، پروفسور، پزشک، ادیب یا جاسوس استعمار):
http://borhan.ir/NSite/FullStory/News/?Id=3647
و نیز مقاله آقای سید رضی موسوی گیلانی با عنوان (ادوارد براون و فرقه های منسوب به مهدویت) به این نشانی:
http://rasekhoon.net/article/show/666266
[3] - در مورد چهارده ویژگی و تأثیر قصص العلما به نظر مألف دانشمند آن مراجعه کنید به: همان، صفحه بیست و دو.
