با موسیقی زنده می مانیم

گاهی اوقات که در گیرودار مشکلات زندگی خسته و افسرده می­شوم یا با دیدن اخبار رسانه­ها از مشاهدة حجم انبوه جنگ و جرم و جنایت که تقریباً همه جای جهان را در خود فرو برده، احساس پوچی و ناامیدی می­ کنم با خود می­ اندیشم در این شرایط اسفناک چه چیزی می­ تواند انگیزه، روحیه و شادی برای امید به زندگی بهتر و قدرت گفتگو و تفاهم برای ارتباط انسانی­ تر با دیگران به ما بدهد؟ در یک کلام نیروی زایندة زندگی که می­تواند ما را از این مغاک سهمناک برهاند از ریشة چه گیاهی می ­توانیم بمکیم؟

اولین پاسخی که به ذهنم می­ رسد پناه بردن به دامان پر مهر و عطوفت هنر، به ویژه هنر الاهی، معنوی، جاودانی و نهایتاً انسانی موسیقی است. موسیقی زبان بین المللی عشق است که نیاز به مترجم ندارد و همة انسان­ها می­توانند با توجه به فرهنگ خود آن را با لهجه­ های گوناگونشان در گوش یکدیگر زمزمه کنند و با افسون آن عطر محبت و صلح و دوستی را در سراسر جهان بپراکنند. برای تبیین نظر خود به یک خاطره اشاره می­ کنم. اتفاقی که ممکن است برای دیگران هم به شکل­ های دیگر افتاده باشد.

در سال 1376 با پایان یافتن مقطع متوسطه و پشت سر گذاشتن دورة پیش­ دانشگاهی در رشتة ریاضی و فیزیک در آزمون دانشگاه ­ها شرکت کردم. در آن سال در رشتة مکانیک سیالات در دانشگاه آزاد اسلامی پذیرفته شدم. با اینکه تحصیلاتم در رشتة ریاضی بود و کم و بیش موفق هم بودم اما دلم بیشتر با رشته­ های علوم انسانی و مشتاق به ادامة تحصیل در یکی از رشته­ های آن بودم. بخت یار شد و در آزمون و مصاحبه­ ای که به صورت جداگانه برای ورود به دانشگاه علوم اسلامی رضوی (مشهد) داده بودم قبول شدم و برای ادامة تحصیل در رشتة فلسفه و کلام اسلامی به آن شهر عزیز سفر کردم. هر چند پس از چندی بنا به دلایلی تحصیل در آن دانشگاه را رها نمودم.

تازه­ جوانی هجده ساله بودم. هنوز طعم دوری از خانواده آن هم با آن مسافت زیاد را نچشیده بودم و تجربة زندگی مستقل را هم نداشتم. در یکی از اتاق ­های دانشگاه که حجره­ های مدرسه­ای قدیمی بود و به صورتی مدرن بازسازی شده و مشرف به حرم حضرت امام رضا (ع) بود ساکن شدم. هم­ اتاقی ­هایم از من بزرگ ­تر و از شهرهای دیگر با فرهنگ­ های دیگر بودند و در طی یک هفته ­ای که بدان دانشگاه پا گذاشته بودم با اینکه ارتباطات نسبتاً خوبی با آنها برقرار کرده بودم اما احساس تنهایی و غربت شدیداً آزارم می­ داد. وسایل ارتباط جمعی چندان فراگیر نبود. هنوز موبایلی در کار نبود و ارتباط با خانواده از طریق تلفن کارتی و به ندرت میسر می­ شد. چون مسافتم از خانواده بسیار دور بود می­ دانستم که تا چند هفتة دیگر نیز موفق به زیارت آنها نخواهم شد و این بر احساس غربتم می ­افزود. در آن زمان هنوز نامه نوشتن برای خود جایگاهی داشت چرا که نمی­توانستی با استفاده از شبکه­ های اجتماعی مدام احوال­پرسی کنی و متن و عکس و صدا بفرستی. به همین خاطر بعدها من هم به نامه­ نگاری روی آوردم که نامه ­هایش هنوز موجود هستند.

از قبل به موسیقی علاقه و انس وافری داشتم و در حد امکانات محدود خود از موسیقی ­های مختلف استفاده می­کردم و از آن بهره و حظ روحی می­ بردم اما فضا و مکان محل تحصیل اجازة حضور موسیقی در متن زندگی و تحصیل را نمی ­داد تا با حضور انرژی­بخشش تجدید خاطره و دفع ملال کنم. یادم می­ آید بعداز ظهر جمعه بود. تازه یک هفته از ورود من به دانشگاه می­ گذشت اما به من بسیار بیشتر از اینها نمود کرده بود. بنا به روال سنتی باقی مانده در دانشگاه، اتاق­ها تخت نداشتند. خسته و غمگین و تنها کنار اتاق خوابیده بودم و پتو را روی سرم کشیده بودم. همان طور که در خواب بودم احساس کردم که نوایی به گوشم می­رسد. نوای آرام و ملایم موسیقی بود. آهنگ آشنایی بود. صدای استاد شجریان بود که تصنیف مرغ سحر را می­خواند. نمی ­دانم کدام آلبوم بود. اصلاً نمی­ دانم چه کسی کاست در ضبط گذاشته بود (آن موقع هنوز فایل ­های صوتی پخش موسیقی با کامپیوتر یا پخش کننده ­های الکترونیکی دیگر نبود) و صدا از کجا می ­آمد (حداقل وقتی بیدار شدم چنان بی­خود بودم که متوجه نشدم) فقط همان­ طور که زیر پتو بودم احساس کردم که سراپای من دارد آتش می­ گیرد. داغ شده بودم. احساس می­کردم از سراپایم شعله می­ کشد. مانند فشفشه از جا برخاستم و به دنبال منبع صدا گشتم. حیران و سردرگم از حالتی بودم که برایم رخ داده بود. با موسیقی انس داشتم اما هرگز فکر نمی کردم تجربه­ های خاطره ­انگیز من از موسیقی این­گونه بتواند روح مرا مسخر خود کند و در خود فرو برد. احساس کردم خلسه ­ای عرفانی به من دست داده است. هنوز که هنوز است پس از گذشت این سالیان حس روح ­نواز آن روز در خاطر من باقی مانده است. حسی که جانشین همة خلأها و نیازهای  روحی من در آن لحظه شده بود. با خود می­اندیشم آیا چیزی جز موسیقی می­ توانست در آن زمان و مکان اینچنین تأثیری بر من داشته باشد.

هر از گاهی این خاطره را با خود مرور می­کنم و حسرت می­ خورم که ای کاش بیش از این با موسیقی انس داشتم و می­­توانستم حداقل بر یک ساز تسلط داشته باشم و با استفاده از آن و ورود به دنیای این زبان انسانیِ بین المللی حداقل حال چند انسان را حتی در حد کمترین میزان قابل تصور بهتر کنم  و باعث شوم بهتر زندگی کنند و زنده بمانند.