طبقه بندی دانشگران

تلاشی برای تفکیک افرادی که با دانش سر و کار دارند

در یک نگاه کلی سه طبقة دانشگر (اهل علم/ کسانی که با دانش سر و کار دارند) را می توان از یکدیگر بازشناخت:

طبقة اول دانشجویان هستند. دانشجو نه به معنای خاص دانشگاهی آن بلکه به صورت عام هر آن کس که در راه کسب دانش تلاش می کند.

طبقة دوم دانشوران هستند. (دانش + ور به معنای دارنده) یعنی کسانی که توانسته اند توشه ای از دانش برگیرند.

و طبقة سوم دانشمندان. به معنای کسانی که توانسته اند نه تنها توشه ای از دانش داشته باشند بلکه تا بدان پایه دست یافته اند که می توانند به نقادی دانش بپردازند.

سه پارادایم

جریان های اصلی تاریخ نگاری در ایران معاصر

بدون این که هیچ ادعای تاریخ­ نگاری و تاریخ­ شناسی داشته باشم در مطالعات تاریخی خود که به صورت آهسته و پیوسته در سال ­های گذشته داشته­ ام به طور عمده به سه جریان اصلی در تاریخ ­نگاری در ایران معاصر (منظورم از ایران معاصراز زمان ورود عناصر مدرنیته به ایران در اواخر عهد ناصری و شروع جنبش مشروطیت است)برخورده­ ام که ذیلاً آنها را معرفی می­ کنم. 

من و حاجی آقا 2

نگاهی دیگر به کتاب «حاجی آقا» نوشته صادق هدایت

«حاجی آقا»ی صادق هدایت را خواندم. کتابی شعاری –شعار زده- و سطحی بود. از لحاظ تکنیکی نیز واقعاً ضعیف بود اما چه به دلم نشست.

من و حاجی آقا

نگاهی به کتاب «حاجی آقا» نوشته صادق هدایت

مشغول خواندن «حاجی آقا»ی صادق هدایت هستم. چندین سال پیش (شاید حدود 15 سال پیش) در دوران دانشجویی مقداری از آن را خوانده بودم و به دلم ننشسته بود.

حافظ و نگاهی دیگر

نگاهی به کتاب «حافظ از نگاهی دیگر»

چند روز پیش «حافظ از نگاهی دیگر» نوشته علی حصوری (نشر چشمه) را خواندم. خیلی به دلم نشست. با آنکه به قول مؤلف، کتاب بیشتر ذوقی بود تا تحلیلی و خود ایشان از تألیف چنین نوع کتابی ناخرسند بود، اما معرفی جالب او از حافظ و ادوار زندگی اش قابل قبول و سهل الوصول بود. 

حکمت حکایات

در ادبیات هر ملتی و از جمله کشور و مردم ایران انواع و اقسام متل­ ها، مثل­ ها، حکایات و افسانه ­های آموزنده و غیرآموزندة فراوانی وجود دارد که بخش عمده­ ای از فرهنگ آن ملت را تشکیل می­ دهد. این روایات تنها کارکرد آموزندگی و یا سرگرم کنندگی ندارند بلکه نوع فکر و اندیشة مردمان خود را شکل می­ دهند و از دل آنها می ­توان به روحیات آن قوم پی برد و احیاناً حدس زد که چنین مردمی چگونه زندگی می­ کنند و آیا می­ توانند موفق باشند یا نه. می­ توانند آینده نگر باشند یا نه. مردمی شاد و امیدوار هستند یا ناامید و افسرده و قس علی هذا. 

با موسیقی زنده می مانیم

گاهی اوقات که در گیرودار مشکلات زندگی خسته و افسرده می­شوم یا با دیدن اخبار رسانه­ها از مشاهدة حجم انبوه جنگ و جرم و جنایت که تقریباً همه جای جهان را در خود فرو برده، احساس پوچی و ناامیدی می­ کنم با خود می­ اندیشم در این شرایط اسفناک چه چیزی می­ تواند انگیزه، روحیه و شادی برای امید به زندگی بهتر و قدرت گفتگو و تفاهم برای ارتباط انسانی­ تر با دیگران به ما بدهد؟ در یک کلام نیروی زایندة زندگی که می­تواند ما را از این مغاک سهمناک برهاند از ریشة چه گیاهی می ­توانیم بمکیم؟

شاعر مردمی کیست؟

نگاهی به شعری از «خاسته»

مرحوم اصغر حاج‌حیدری «خاسته» (1324-1391) را بیشتر از یکی دو بار آن هم اواخر عمرش ندیده بودم. چهره‌ای روستایی و آفتاب سوخته داشت با لبخندی که از صورتش محو نمی‌شد. لباسی ساده و تا حدودی مندرس بر تن می‌کرد و کلاهی بر سر می‌گذاشت که او را از طبقة فرودست جامعه نشان می‌داد. تا وقتی شعر خواندنش را نشنیده بودی به سیمایش نمی‌خورد شاعر باشد. اما وقتی لب به شعر می‌گشود شعرش را روان، پرمغز و خالی از اشکال و انحراف می‌یافتی. سخن گفتنش دلنشین و خودمانی و به دور از هرگونه تکلف بود. به شاعرنمایان روشنفکر نمی‌مانست و اصلاً در جو چنان فضاهایی تنفس نمی‌کرد. شاید به همین خاطر دیر به شهرت رسید و تا زنده بود چندان شعرش پاس داشته نشد.

وقتی از دنیا رفت تشییع باشکوهی از او به عمل آمد که جای شگفتی برای من داشت. چرا باید مردم یک شهر کوچک برای یک شاعر این‌گونه به خیابان بیایند؟ اصلاً مگر چند نفر اهل شعر و ادب در این شهرستان (خمینی‌شهر/سده) هستند که خاسته را بشناسند و غم از دست دادنش آنها را به تشییعش بکشاند؟ نکته اینجا بود که خاسته (بر خلاف بسیاری) برای شاعران شعر نمی‌گفت. خاسته شاعر مردم بود و برای آنان شعر می‌گفت. این را از کجا فهمیدم؟

من: امضا

نگاهی به جایگاه فرد در اجتماع امروزی و نوع برخورد با آن

در ادوار مختلف زندگی انسان‌ها، نسبت فرد با جامعه و جایگاهی که یک فرد به عنوان یک شخص مستقل در جمعِ جامعة اطراف خود می‌توانسته یا نمی‌توانسته داشته باشد، متغیر بوده است. گاهی شاخصه‌های فردگرایی پررنگ‌تر بوده است و گاهی شاخصه‌های جمع‌گرایی. اما در مجموع می‌توان گفت تا پیش از شکل‌گیری دنیای جدید (رنسانس و پس از آن) انسان‌ها (معمولاً) بیشتر تابع جمعِ اطراف خود که شامل طایفه، ایل، قبیله، نسب جمعی می‌شده است بوده‌اند و فردیتی شاخص نداشته‌اند. 

سه اصل مورد نیاز برای نوشتن

افراد بسیاری در مورد شرایطی که شخصی باید داشته باشد تا بتواند بنویسد (نویسنده شود) نظر داده اند و هر کدام با توجه به ذهنیات، تجارب و شناخت خود در مورد این موضوع سخن رانده یا کتاب نوشته اند. من هم در اشاره ای گذرا نظر خود را در قالب سه اصل کوتاه استعاری بیان خواهم کرد. به نظر من برای این که یک نفر نویسنده شود باید سه چیز داشته باشد:

قلم، جنم و صنم.